ทำนองเพลงอื่อ เป็นทำนองหนึ่งของซอล้านนา ที่มาของซอทำนองเพลงอื่อนี้ โดยสันนิษฐานว่าอาจจะวิวัฒนาการมาจากเพลงกล่อมลูกของชาวล้านนา ในอดีตในบทเพลงกล่อมลูก หรืออื่อลูกของคนโบราณนั่นเอง

ทำนองเพลงอื่อ นี้ มักจะใช้ซอในบทซอลาปอย หรือซอขึ้นบ้านใหม่ หรือซอมัดมือพระนาคแก้ว เป็นต้น หรือจะเป็นบทซอชีวประวัติ เพราะเป็นทำนองที่นิ่มนวลกินใจคนฟัง และเป็นทำนองซอง่าย ทำนองซอเพลงอื่อนี้ คุณแม่บัวซอน ถนอบุญ ได้นำเอาไปประพันธ์เป็นซอประวัติของครูบาเจ้าศรีวิชัย นักบุญแห่งลานนาไทยได้อย่างไพเราะเพราะพริ้งมาก และยังมีอีกเรื่องหนึ่งที่คุณแม่บัวซอน ถนอมบุญ นำเอาทำนองเพลงอื่อไปประพันธ์ คือ ซอชุด พุทธประวัติ คือ ได้เล่าเหตุการณ์ตั้งแต่พระบิดา พระมารดา พระเครือญาติคลอดจนถึงเจ้าชายสิทธัตถะทรงอภิเษกสมรสกับนางยโสธารา จนถึงออกบวชจนสำเร็จเป็นพระอรหันต์ และอีกหลายเรื่อง ซอไก่หน้อยดาววี ที่ใช้ทำนองเพลงอื่อ

ศิลปินนักขับซอทางจังหวัดน่าน จะเรียกทำนองเพลงอื่อว่า ระบำซอตำรายา เพราะคุณพ่อปันแก้ว บ้านทา ศิลปินชื่อดังในอดีต (เสียชีวิตแล้ว) ได้บันทึกแผ่นเสียงทำนองเพลงอื่อ เรื่องตำรายาตลก จนเป็นที่รู้จักของนักฟังซอในภาคเหนือ ฉะนั้นจะเรียกทำนองซอเพลงอื่อนี้ ตามชื่อเรื่องของบทซอ สมัยเมื่อผู้เขียนยังเป็นเด็กเล็กๆ อยู่ กลางคืนจะมีคนนำเอาหีบเสียง บ้างก็จะเรียกว่าบอกซอเอาไปเปิดตามหมู่บ้านชนบทจะเปิดเฉพาะซออย่างเดียวคนฟังจะชอบฟังซอตำรายานี้มาก เป็นซอทำนองเพลงอื่อ ทำนองเพลงอื่อนี้ ฟังเข้าใจง่ายเพราะเป็นทำนองที่ไพเราะเยือกเย็นน่าฟังมาก เช่น

(ทำนองเพลงอื่อ)
(๑.)
สิบนิ้วขอยอพน๋ม	พระภูมิพลมหาราช
ผู้มีพระคุณต่อชาติ	เป๋นจ๋อมนักปราชญ์ แผ่นดิน
เจ็ดสิบปี๋ขึ้นเป๋นประมุ๊กข์	คนไทยป๊นตุ๊กข์อยู่ดีมีกิ๋น
ทรงได้ปกครองแผ่นดิน	ทั่วถิ่นมีความอบอุ่น
(๒.)
ด้วยสายพระเนตรยาวไกล๋	ตั้งจิตพระทัยหมายมุ่ง
ประเทศบ้านเมืองเรืองรุ่ง	อยู่กิ๋นอบอุ่น เปรมปรีย์
ทรงพระปรีชาสามารถ	ขึ้นครองราชย์เจ็ดสิบกว่าปี๋
เฮาได้ปิ้งปะพระบารมี	เป๋นเกียรติศักดิ์ศรีทั่วประเทศ
(๓.)
เป๋นเอกกษตริย์อัคระศิลปิน	งานด้านศาสตร์ศิลป์อนันต์เนก
ทรงเชี่ยวชาญหลายด้านประเภท	รวมทั้งด้านก๋าร กีฬา
ส่งเสริมศิลปะท้องถิ่น	รูปปั้นงานศิลป์ภาษา
พระองค์มีปรัชญา	มีพระปรีชาสามารถ
(๔.)
ส่งเสริมหื้อความสำคัญ	งานจิตรกรรมเขียนวาด
ทรงมีพระราโชวาท	พระราชดำริ แนะนำ
บูรณาการงานอนุรักษ์	หื้อเป๋นประจักหลักฐาน
ทั้งศิลปะหัตถกรรม	เป๋นของโบราณบ่ะเก่า
(๕.)
ประเพณีและวัฒนธรรม	สิ่งดีงามแบบเบ้า
ฟื้นฟูมรดกของเก่า	หื้ออยู่กู่บ้าน เมืองมา
งานแกะสลักช่างไม้	ทรงฮักษาไว้แน่นหนา
ทั้งด้านดนตรีกีฬา	งานภูมิผญ๋าเก่าแก่
(๖.)
พระองค์ชอบทรงแต่งาน	มีปริธานแน่วแน่
สร้างเป๋นโอท็อปเผยแพร่	ส่งเป๋นสินค้า ของดี
ส่งเสริมปลูกพืชปลูกผัก	แจกพันธ์สัตว์เลี้ยงเป๋นวิถี
จาวไทยอยู่ดีกิ๋นดี	เพราะบารมีเจ้าป้อ

*** ข้อมูลได้รับการอนุญาตเผยแพร่ ศูนย์การเรียนรู้ซอพื้นเมือง พ่อครูอินตา เลาคำ