ซอทำนองเงี้ยว หรือเสเลเมานี้ เป็นทำนองที่ฟังง่าย เนื้ อซอหรือบทซอจะต้องขึ้นต้นด้วยไม้โท เดิมที่ซอทำนองเงี้ยวนี้ คงจะสืบมาจากชาวไตยใหญ่ เงี้ยว

คำว่า “เงี้ยว” เป็นชื่อเรียกของชาวไตใหญ่ เงี้ยวหรือไตใหญ่นี้ จะมีภาษาพูดที่ไม่เหมือนคนเมือง หรือคนยอง สำหรับประเทศไทยยังพอมีชาวเงี้ยวหลงเหลืออยู่บ้างในภาคเหนือตอนบนโดยเฉพาะเชียงราย เชียงใหม่ และแม่ฮ่องสอน ซอทำนองเงี้ยวนี้ ไม่มีหลักฐานแน่ชัดว่าใครเป็นคนนำเข้ามาเผยแพร่ และแต่งเป็นบทซอคนแรก ซอทำนองเงี้ยวนี้ มีมานานแล้ว เข้าใจว่าคงจะในราวช่วงที่พม่าได้ยึดครองแผ่นดินล้านนา คือ ประมาณ ปี พ.ศ.๒๑๐๐ ถึง พ.ศ.๒๓๑๗ ศิลปะการแสดงต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการร้องรำทำเพลงต่างๆ รวมไปถึงจ๊อยซอด้วย คงจะมีการเผยแพร่และสืบทอดกันเรื่อยมาและที่เรียกว่าทำนองเสเลเมานั้นคงเรียกตามเนื้อซอ หรือคำซอ เพราะช่างซอในสมัยเก่าเวลาจะซอเพลงเงี้ยว ก็มักจะขึ้นคำซอที่ว่า “เสเลเมาจุ๊ปี่ เมาบ่าเอาปี่แต้” ผู้คนก็เลย จำติดปากว่าซอทำนองเสเลเมา ซอทำนองซอเงี้ยวนี้ ความจริงมีอยู่สองทำนอง มีทำนองเงี้ยวธรรมดา และทำนองเงี้ยวสิบชาติ (หรือสิบจ้าด) ที่เรียกว่าเงี้ยวสิบชาตินั้น ก็เรียกตามเนื้อเรื่องในบทซอเรื่องพระเจ้าสิบชาติ ความจริงน่าจะเรียกว่าซอเรื่องพระเจ้าชาติที่สิบ เพราะบทซอเรื่องนี้ เป็นซอเรื่องพระมหาเวสสันดรชาดก หรือมหาชาติอันเป็นชาติที่สิบ คือ บทซอจะบรรยายตั้งแต่กัณฑ์ที่ ๑ ทศพร จนไปถึงกัณฑ์ที่ ๑๓ นครกัณฑ์ ถ้าจะเรียกให้ถูกต้อง ก็คือ ซอพระเจ้าชาติที่สิบ ทำนองเงี้ยวสิบชาติ กับทำนองเงี้ยวธรรมดา จะผิดกันตรงท่อนกลางเท่านั้น ทำนองเงี้ยวนี้ ทางเมืองน่าน ก็เรียกว่าทำนองเงี้ยวเหมือนกัน แต่เนื้อบทของเมืองน่านจะขาดท่อนซ้าตอนปลาย นอกนั้นจะเหมือนกันหมดทุกอย่าง

แต่บางคนจะเรียกชื่อทำนองเงี้ยวนี้ ตามชื่อของเพลงลูกทุ่งที่คุณแม่แสงจันทร์ หมื่นคำฟู ได้นำมาประพันธ์เป็นเพลง หนุ่มซอรอแฟนให้คุณวีรพล คำมงคล ขับร้องจนโด่งดังเป็นที่รู้จักของคนทั่วไป บางคนจะเรียกทำนองนี้ ว่าทำนองหนุ่มซอรอแฟน เพราะเป็นทำนองที่ฟังง่าย และสนุกสนาน เช่น

(ทำนองเงี้ยวหรือเสเลเมา)
(ช.๑)
หน้าบุญจ๊าตแล้วได้ใส้ขันแก้วตังสามได้กิ๋นฮ่วมตานหามปะกั๋นจ๊าตนี้ …..
ซัดต๋าหันอี่นายเมื่อตะกี้	ตั๋วอ้ายปี้ ตึงใคร่ถ้องใคร่ถาม
ใคร่ปลูกดอกสะหลิ๋ดติดต้นสะลัก	จะขอฝากฮักกับเจ้ายอดคนงาม
กำเจ้าแม่กำ น้องหยังมางาม	ตึงบ่มีไผเต้า
กิ้วโก่งก้อมผ่ออย่างกันศร	ปากก็แดงออนผ่ออย่างมอนบ่าเต้า
ซัดต๋าหันอี่นายตะเจ๊า	หุ่นฮ่างเลิงเลาผ่อตึงบ่ก้าย
บ่แกน ถ้าอ้ายถูกหวยรวยเงินสักแสน	อ้ายจะไปซื้อแหวนเอามาหมั้นไว้ก่อน
(ญ.๒)
ถ้าอ้ายว่าแต๊ข้าก็มาดีใจ๋กลั๋วอ้ายอู้บ่ดายเหมือนควายขี้ใส่น้ำ….
ฟังกำอู้ของตั๋วหยังมากลั๋วเจ้นล้ำ	เหมือนเปิ้นดั๊กขะตั้มอุ่นใจ๋ได้กิ๋นปล๋า
สีน้ำเงินเมื่อได้เอิ้นปากตั๊ก	จะอู้ไปนักกลั๋วเสียเวลา
นาเจ้าปี้นา กลั๋วได้นั่งน้ำต๋า	มาเจ้ดหัวเข่า
เฮาบ่ใจ้จะฮักกั๋นสองสามวัน	เฮาจะอยู่ตวยกั๋นจ๋นมีลูกมีเต้า
กลั๋วแต่กำลมมันบ่สมกำเป๊ า	จะมาจุข้าเจ้าเป๋นฮ้างหม้ายใส้ขาด
กำลูน กำฟู่เก๊าบ่หื้อได้หายสูญ	แก๋งปล๋าใส่ตูนเปิ้งบุญส้มบ่าขูด

*** ข้อมูลได้รับการอนุญาตเผยแพร่ ศูนย์การเรียนรู้ซอพื้นเมือง พ่อครูอินตา เลาคำ