ปอยล้อ

เดือน : เดือน 6 เหนือ

ชื่อเรียกอื่นๆ : -

เอกสารแนบ : ดาวน์โหลด

โดย : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง

คำอธิบายประเพณี

เป็นงานปอยหรืองานบุญงานฉลอง ที่จัดขึ้นในการประชุมเพลิงพระภิกษุสงฆ์ที่มรณภาพ ทั้งนี้สานุศิษย์ทั้งหลายปราถนาร่วมกันจัดงานเพื่อรำลึกถึงบุญคุณและคุณงามความดีเพื่อแสดงกตเวทิตาคุณก่อน จะทำการฌาปนกิจสรีระสังขารพระภิกษุรูปนั้น

ปอยล้อจะจัดเฉพาะงานศพของเจ้าอาวาสหรือพระภิกษุผู้เจริญพรรษาซึ่ง ได้บำเพ็ญคุณประโยชน์ต่อสังคมตามควร คณะศรัทธาและลูกศิษย์วัดจะเป็นผู้เตรียมงานทั้งหมด ในงานมีการเฉลิมฉลองเช่นเดียวกับงานปอย อื่น ๆ มีการเชิญชวนร่วมกันทำบุญ ถวายสังฆทาน การเลี้ยงภัตตาหารพระสงฆ์ที่มาร่วมพิธี เลี้ยงอาหารแขกต่างบ้าน เปิดโอกาสให้ผู้มีจิตกุศลได้ร่วมกันบริจาคทานกันอย่างทั่วถึงตามกำลังศรัทธา สิ่งที่จะเห็นได้ว่าเป็นสัญลักษณ์ของปอยล้อก็คือ ปราสาท หรือเมรุขนาดใหญ่ที่ถูกจัดสร้างขึ้นอย่างประณีตวิจิตรพิศดาร เป็นที่สำหรับรรจุศพของพระภิกษุผู้มรณภาพปราสาทนั้นนิยมทำเป็นรูปนกหัสดีลิงค์หรือที่ชาวบ้านเรียกโดยนิยมว่า นกหัสดิ์ ซึ่งวางไว้บนแม่ตะเฆ่ที่ทำด้วยท่อนซุงอีกทีหนึ่ง งานปอยอาจมีการเฉลิมฉลองมีพิธีการทางศาสนาและมหรสพต่างๆ ประมาณ 3-5 วัน แล้วจึงจะทำ การลากปราสาทคือชักลากเมรุนั้น นำไปยังฌาปนสถานที่กำหนดขึ้นเป็นการชั่วคราวในทุ่งโล่งที่ใดที่หนึ่งที่เห็นว่าเหมาะสม ซึ่งมักจะอยู่ไม่ห่างไกลจากวัด คณะศรัทธาสานุศิษย์ทั้งหลายจะช่วยกันลากปราสาทที่บรรจุศพเคลื่อนไปตามทางที่ทำชั่วคราว ในระหว่างนี้ก็มักจะมีการหงบ่านาว หรือโปรยทานด้วยการเอาเหรียญเงินยัดเข้าไปผลมะนาวแล้วโยนไปในกลุ่มคนที่มาร่วมพิธี ผู้ที่เก็บได้ก็มีสิทธิ์เป็นเจ้าของเงินนั้น กล่าวกันว่าเงินเหรียญนั้นเป็นเงินมงคลที่มักมีผู้เก็บไว้เป็นเงินก้นถุง ที่เรียกว่าเงินขวัญถุง เมื่อเคลื่อนปราสาทไปถึงฌาปนสถานนั้น ก็จะมีพิธีการบังสกุลผ้าตามประเพณีก่อนที่จะมีการเผาศพ สำหรับศพพระสงฆ์นี้มีพิเศษอีกอย่างคือ จะมีการนำไม้ซางยาวขนาดสุดเค้าสุดปลาย คือยาวเต็มตลอดเล่มจำนวน 4 ลำปักไว้สี่มุมของบริเวณเชิงตะกอนและบนยอดไม้ซางจะขึงจีวรไว้ด้วย ส่วนด้านล่างของจุดที่จะวางปราสาทก็ปูจีวรไว้ มีการจุดบอกไฟมากมายบอกไฟช้างร้อย บอกไฟจักจ่า บอกไฟท้องตัด บอกไฟลูกหนู เป็นต้น เมื่อปราสาทถูกไฟไหม้ ไม้ซางทั้ง 4 ลำก็จะถูกไฟลามล้มลงมาพาให้จีวรที่ขึงไว้ร่วงลงมาชาวบ้านก็จะกรูกันเข้าไปแย่งจีวรนั้นมาเป็นเศษผ้าหรือวัตถุมงคลของตนอีกด้วย

นับได้ว่าประเพณีปอยล้อนี้เป็นการทานอันยิ่งใหญ่อีกประเพณีหนึ่งที่ศรัทธาชาวพุทธศาสนิกชนจะแสดงความกตเวทิตาต่อพระภิกษุสงฆ์ผู้เป็น ที่เคารพสักการะของคนทั่วไป การดำเนินงานทั้งหมดนั้นต้องอาศัยการร่วมแรงร่วมใจของทุกฝ่าย เพราะยิ่งพระสงฆ์ผู้มรณภาพนั้นมียศตำแหน่งสูงมากเพียงใด พิธีการตลอดจนแขกเหรื่อผู้ที่จะมาร่วมงานต้องมีจำนวนมากและงานก็ยิ่งใหญ่ไปตามตัว ทุกคนต้องสละทั้งทรัพย์สมบัติแรงกายแรงใจในกาดำเนินงานในเสร็จสิ้นโดยมิให้บกพร่อง บางคนอาจร่วมเป็นเจ้าภาพจัดสร้างเมรุ บางคนก็จะเป็นเจ้าภาพในการพิมพ์บัตรเชิญ หรือบางคนก็เป็นเจ้าภาพในการซื้อผ้าบังสุกุล รวมทั้งฟืนหรือดอกไม้จันที่ใช้ในพิธี หรือแม้แต่บางคนจะช่วยในการบริการน้ำดื่มให้แก่แขกเหรื่อที่มาร่วมทำบุญ จึงนับเป็นอานิสงส์ทานที่ยิ่งใหญ่อีกงานหนึ่ง

ขอบคุณรูปภาพบางส่วน : ผู้ใช้ Facebook Kamjackk Wangwong