::สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฎลำปาง::

ประเพณีสู่ขวัญควาย

เดือน : เดือน 11 เหนือ

ชื่อเรียกอื่นๆ : ประเพณีฮ้องขวัญควาย

โดย : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง

คำอธิบายประเพณี

ประเพณีสู่ขวัญควาย หรือฮ้องขวัญควาย เป็นพิธีที่จะกระทำหลังจากการเสร็จสิ้นการไถนาปลูกข้าว ซึ่งเป็นการเตือนสติให้คนเราระลึกถึงบุญคุณของควายที่ใช้แรงงานไถนา ทำให้คนสามารถปลูกข้าวไว้บริโภคได้ตลอดทั้งปี เป็นพื้นฐานของความเจริญงอกงามของบ้านเมือง ในขณะที่ทำการไถนาบางครั้งอาจมีการดุ ด่า เฆี่ยน ตี จึงต้องทำพิธีขอขมาที่ได้ล่วงเกิน เป็นการสอนให้คนรู้จักกตัญญูรู้คุณ เมตตากรุณา สำนึกในความผิดของตน

การทำพิธีสู่ขวัญควายจะประกอบในบริเวณคอกควาย เครื่องพลีกรรมพิธีประกอบด้วย กรวยดอกไม้ธูปเทียน 3 กรวย ไก่ต้ม 2 ตัว เหล้าขาว 1 ขวด ข้าวเหนียว 1 ปั้น กล้วยสุก 1 ลูก หมาก 1 คำ พลู 1 ใบ น้ำขมิ้นส้มป่อย ด้ายสายสิญจน์ และหญ้าอ่อนสำหรับให้ควายกินตลอดช่วงทำพิธี เมื่อจะเริ่มพิธีจะมีการนำแอกใส่ที่คอของควายไว้ จากนั้นจึงเริ่มพิธีโดยผู้ประกอบพิธีจะกล่าวบทสู่ขวัญควาย เมื่อถึงบทที่ว่า ปลดแอกแล้ว จึงทำการปลดแอกออกจากคอควาย จากนั้นนำกรวยดอกไม้มาผูกไว้ตรงที่ปลายเขาที่ 2 ข้าง อีก 1 กรวยนำไปผูกติดกลับหลังหัวควาย หลังจากกล่าวบทสู่ขวัญจบ ก็จะทำการป้อนข้าว ป้อนน้ำ พร้อมประพรหมน้ำส้มป่อยแสดงถึงการขอขมาต่อควาย

ขอบคุณรูปภาพจาก : Website มหาวิทยาลัยพะเยา