กลับไปก่อนหน้า

วัดบ้านก่อ

วัดบ้านก่อสร้างขึ้นในช่วงปี พ.ศ.2442 โดยมีพระยาวิชัย วิชโย เป็นผู้นำในการก่อสร้างและท่านได้เป็นเจ้าอาวาสรูปแรก วัดแห่งนี้เป็นศูนย์ร่วมทางจิตใจของชาวบ้านก่อ บ้านต้นฮ่าง และบ้านป่าฝาง ภายในวิหารมีภาพจิตรกรรมฝาผนังที่วาดขึ้นโดย หลวงพ่อคำป้อ ในปี พ.ศ.2484 ท่านได้วาดเล่าเรื่องราวเกี่ยวกับ พุทธประวัติ พรหมจักร พระเตมิยะ พระเวสสันดร พระมาลัย และค่าวหงส์หิน จิตรกรรมที่วาดขึ้นนั้นเป็นทั้งชาดกที่ปรากฏในพระไตรปิฎก หมวดพระสุตตันตปิฎก และชาดกนอกนิบาต หรือนิทานพื้นบ้านอ้างอิงกับชาดก ตามคำบอกเล่าของชาวบ้านว่า หลวงพ่อคำป้อจะวาดภาพตามจิตนาการ ซึ่งได้ศึกษามาจากพระคัมภีร์ใบลาน ในแต่ละภาพจะมีศิลปะที่โดดเด่นและการซ่อนเร้นไปด้วยการละเล่น วิถีชีวิตของคนในท้องถิ่นในยุคนั้น เช่น การแต่งกายของคนยุค 60 การใช้จักรยาน การขับรถยนต์ รถม้า เป็นต้น ทำให้ภาพวาดเกิดความสนุกสนานมีชีวิตชีวา

สำหรับสีที่ใช้วาดภาพมีลักษณะเป็นสีฝุ่นที่ได้จากธรรมชาติ ได้แก่ ลูกมะกำ (มะกาย) หรือหินสีแดงในแม่น้ำให้สีแดง, ลูกครามให้สีน้ำเงิน, ขมิ้น เปลือกไม้เต็ง หินสีเหลืองในแม่น้ำให้สีเหลือง, ถ่านไฟฉาย เขม่าก้นหม้อดินเผา(หมิ่นหม้อ) ให้สีดำ และใช้น้ำยางที่ได้จากการเคี่ยวเปลือกไม้กุก (พันธุ์ไม้พื้นเมือง) ในหม้อดิน โดยตั้งไฟเคี่ยวทั้งวันจนได้น้ำยาง ประโยชน์ของน้ำยางคือ สามารถรักษาให้เนื้อสีติดกับฝาผนังได้นานคงทน เมื่อได้น้ำยางที่ข้นได้ที่แล้วนำผงสีที่เตรียมไว้มาผสม อาจจะเติมน้ำเล็กน้อยเพื่อลดความหนืดของสี

หลวงพ่อคำป้อ จิตรกรผู้สรรค์สร้างภาพจิตรกรรมอันทรงคุณค่าของอำเภอวังเหนือ ชื่อเดิม คำป้อ อุดหนุน เกิดที่บ้านน้ำโจ้ หมู่ที่ 8 ตำบลเมืองปาน อำเภอเมืองปาน ต่อมาท่านได้มาสร้างครอบครัวที่บ้านทุ่งฝูง ตำบลร่องเคาะ อำเภอวังเหนือ หลังจากนั้นท่านได้มีครอบครัวอยู่ที่บ้านแจ้คอน หมู่ที่ 2 ตำบลทุ่งผึ้ง อำเภอแจ้ห่ม มีบุตร 2 คน คือ นายอุด อุดหนุน และนางชุม อุดหนุน ภายหลังท่านได้กลับมาอยู่ที่บ้านทุ่งฝูงอีกครั้ง และได้ลาครอบครัวอุปสมบทเข้าสู่พระศาสนาศึกษาพระธรรม แต่การบวชครั้งนี้ท่านบวชได้ไม่นานก็ลาสิกขา จากนั้นเมื่อปี พ.ศ.2484 พ่อหนานคำป้อ ได้วาดภาพจิตรกรรมที่วัดบ้านก่อ ซึ่งถือว่าเป็นผลงานชิ้นแรกของท่าน หลังจากวาดภาพจิตรกรรมวิหารวัดบ้านก่อเสร็จได้ไม่นาน ท่านได้กลับเข้าสู่ร่มกาสาวพักตร์อีกครั้ง โดยกลับไปจำพรรษา ณ วัดทุ่งฝูง และได้วาดภาพจิตรกรรมฝาผนังวิหารวัดทุ่งฝูง ในปี พ.ศ.2505 ถึง 2507 โดยมีเรื่องราวอันประกอบด้วย พุทธประวัติ พระเวสสันดร และค่าวหงส์หิน นอกจากวาดภาพจิตรกรรมฝาผนังแล้ว ท่านยังวาดภาพผ้าพระบฏ คือ การวาดภาพเรื่องราวพระเวสสันดรลงบนผืนผ้า เพื่อใช้ขึงในช่วงงานประเพณีตั้งธรรมหลวง หรืองานเทศน์มหาชาติ สำหรับวัดที่มีภาพผ้าพระบฏฝีมือของหลวงพ่อคำป้อ เช่น วัดทุ่งค่า ตำบลวิเชตรนคร อำเภอแจ้ห่ม, วัดศรีดอนมูล (ทุ่งฮ้าง) ตำบลทุ่งผึ้ง อำเภอแจ้ห่ม เป็นต้น หลังจากท่านรับนิมนต์วาดภาพตามท้องที่ต่างๆ ท่านได้กลับมาจำพรรษาและมรณภาพในปี พ.ศ.2516 ณ วัดทุ่งฝูง อันเป็นวัดที่ท่านได้บวชเข้าสู่พระพุทธศาสนาและเป็นที่พำนักสุดท้ายของท่าน

ในปี พ.ศ.2548 ภาพจิตรกรรมวัดบ้านก่อ ได้รับงบประมาณสนับสนุนการบูรณปฏิสังขรณ์จากกองทุนเอกอัครราชทูตสหรัฐอเมริกาประจำประเทศไทย โดยมีคณาจารย์คณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และมหาวิทยาลัยนเรศวร วิทยาเขตพะเยา เป็นผู้ดำเนินการเสนอของบประมาณ และในปี พ.ศ.2551 วิหารวัดบ้านก่อได้รับรางวัลพระราชทานอนุรักษ์ศิลปสถาปัตยกรรมดีเด่น ประเภทปูชนียสถานและวัดวาอาราม จากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี โดยสมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ และได้รับรางวัลอาคารอนุรักษ์สถาปัตยกรรมดีเด่นล้านนา ประจำปี พ.ศ. 2552 ประเภทอาคารศาสนา โดยสมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์

รูปภาพประกอบ

เอกสารแนบ : Download

ข้อมูล : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง